Za vreme vladavine Broza, bilo je strogo zabranjeno misliti, a kamo li javno govoriti o zločinima koji su počinjeni nad pravoslvnim Srbima, a sve zbog „bratstva i jedinstva“. Titoistička zapovest da se o genocidnim zločinima nad Srbima u Drugom svetskom ratu ćuti, čini naredbodavce saučesnicima u zločinu kome je na taj način produženo trajanje, ali samo dok se ne obelodani istina koja oslobađa.
Međutim, oslobođenje se odigralo u Velici pod Čakorom, na promociji knjige – zbornika dokumenata „Prećutani zločini – Muslimanska milicija u Andrijevičkom srezu 1941-1945“.
Ovo delo je jedinstveno svedočanstvo o programu genocida nad Srbima u takozvanoj velikoj Albaniji, koja je formirana pod okriljem sila Osovine, a simbolično je predstavljeno javnosti na 80-godišnjicu najvećeg u nizu sistematski izvođenih zlodela, na mestu zločina u selu Velika, gdje je 28. jula 1944. za nekoliko sati zaklana i u vatru bačena 521 osoba, od čega 174 dece i devet nerođenih beba koje su izvađene iz majčinih utroba.
Autori knjige objavljene u izdanju Mitropolije crnogorsko-primorske i Instituta za noviju istoriju Srbije su Božidar Otašević i Ivana Krstić Mistridželović, profesori Kriminalističko-policijskog univerziteta u Beogradu, Filip D. Vučetić iz Istorijskog instituta Univerziteta Crne Gore i publicista Branislav Otašević iz Plava.
Oni kao glavni motiv pisanja zbornika na više od 1.000 strana navode želju da čitaoci „na osnovu uvida u izvornu arhivsku građu stvore sopstveni sud o tome šta se, kako, kada i zbog čega dešavalo“.
-Zbornik dokumenata „Prećutani zločini-Muslimanska milicija u Andrijevičkom srezu 1941-1945“ na vrlo uverljiv način, obiljem istorijske građe naučno demantuje teze većine savremenih muslimanskih istraživača da je muslimanska milicija bila isključivo odbrambena snaga formirana, s ciljem da zaštiti lokalno muslimansko stanovništvo i da navodno nije imala nikakav ideološki program – rekao je recenzent knjige, prof. dr Slavenko Terzić, akademik SANU.
Prećutkivanje i osporavanje normalnom ljudskom umu nezamislivih nedela, ali i identiteta i motiva njihovih vinovnika, u ime lažnog „bratstva i jedinstva“ sada je prekinuto zahvaljujući velikom trudu autora, koji su prvi put integralno objavili istorijsku građu rasutu u fondovima koji se čuvaju u Arhivu Jugoslavije, Državnom arhivu Srbije, Državnom arhivu Crne Gore i Muzeju žrtava genocida, prenose „Novosti“.
Dokumenti pokazuju da je ono što se 1941-1945. dešavalo u Andrijevičkom srezu ispunjava sve kriterijume iz definicije genocida: uništavanje cele nacionalne ili verske grupe njenim fizičkim istrebljenjem, proterirvanjem i asimilacijom.
– Odmah nakon kapitulacije Kraljevine Jugoslavije i pripajanja ovih krajeva takozvanoj velikoj Albaniji, okupacione vlasti u Plavu i Gusinju proglasile su svo tamošnje stanovništvo albanskim državljanima, ukinule su srpski jezik i ćirilično pismo i formirale škole na albanskom jeziku. Srpske kuće su popaljene, uništeni su i opljačkani ukupan stočni fond i sva pokretna imovina, Srbi su proterivani sa svojih imanja, koja su data na korišćenje muslimanskim kolaboracionistima predvođenim zloglasnim Ferovićima – kazao je Božidar Otašević.
O programu totalnog genocida na istorijskom prostoru Stare Raške svedoči i zatiranje srpske kulturne baštine paljevinom manastira Svete Trojice u selu Brezojevice iz 13. veka i rušenje, do temelja, crkve Svetog Vasilija Ostroškog u selu Martinovići kod Gusinja.
– Zabeležena su i ubistva Srba, silovanja i nasilna odvođenja pravoslavnih žena i devojaka, kao i razni vidovi fizičkog nasilja nad srpskim civilima. Formiran je i logor u Plavu, u koji su internirani pravoslavci, najviše deca i žene.
Smrtnost u logoru je bila veoma velika, kako zbog ubistava i raznih vidova zlostavljanja i mučenja, tako i zbog krajnje nehumanih uslova života, a nakon njegovog rasformiranja izvestan broj preživelih logoraša prebačen je u albanski logor u Kavaju. Sa zločinima nad Srbima se, zavisno od intenziteta vojnih operacija u ovim krajevima, nastavilo sve do njihovog konačnog oslobođenja – rekao je Otašević.
Originalni dokumenti nedvosmisleno potvrđuje da su u izvršenju zločina, uz SS diviziju Princ Eugen, koju su činili jugoslovenski Nemci folksdojčeri i SS divizija Skenderbeg, čiji su pripadnici bili Albanci i muslimani, ravnopravno učestvovale kvinsliške formacije istog versko-nacionalnog sastava iz Plava i Gusinja.
U uvodnoj studiji zbornika je na više od 100 strana rasvetljena geneza prilika u plavsko-gusinjskoj oblasti 1878-1945, kada su kod muslimansko-albanskog stanovništva Austrougarska, a zatim fašistička Italija i nacistička Nemačka u kontinuitetu razvijale mržnju prema pravoslavnim Srbima, koja je kulminirala programom za totalno istrebljenje Srba 1941-1945. u takozvanoj Velikoj Albaniji.
Recenzent istoričar Milutin Živković, viši naučni saradnik Instituta za savremenu istoriju, zato smatra da „krunu ovog poduhvata čini uvodna studija, gde se na do sada retko viđen način daje retrospekcija najvažnijih istorijskih događaja u plavsko-gusinjskoj oblasti tokom 19. i 20. veka“.
– U godini u kojoj se, između ostalog, obeležava i osamdeseta godišnjica ratnog zločina u Velici, objavljivanje knjige „Prećutani zločini – Muslimanska milicija u Andrijevičkom srezu 1941-1945“, predstavlja nesumnjiv doprinos istoriografiji i snažan zamajac da se i zločini počinjeni na drugim teritorijama obrade i predstave široj javnosti na ovaj način – rekao je recenzent dr Aleksandar Stojanović, viši naučni saradnik Instituta za noviju istoriju Srbije.
Pratite Portal Dnevni Puls na Viberu!
Dnevni Puls/borba.me