Kukutenska-Tripilska misteriozna spaljivanja naselja, drevni običaj jednog starog naroda fasciniraju i danas.
Otkriće drevnih kultura i artefakata vezanih za te kulture često donosi nove i iznenađujuće informacije o tome kako su nekada živeli naši drevni preci. Utvrđeno je da su neke kulture bile uključene u veoma jedinstvene prakse.
Jedna od njih je 7.000 godina stara istočnoevropska Kukuteni-Tripilska kultura, koja je izgradila sofisticirana, organizovana, gusta naselja, da bi ih svakih 60 do 80 godina spalila do temelja, pre nego što je preselila i ponovo izgradila isto naselje opet.
Otkrivanje napredne Kukutensko-Tripilske kulture
Neolitska kultura Kukuteni-Tripil je naseljavala istočnu Evropu od približno 5.400 do 2.700 godina pre nove ere.
Nekada su živeli na ogromnoj površini od 350.000 kvadratnih kilometara koja je pokrivala delove današnje Moldavije, Rumunije i Ukrajine, stvorili su mala i gusto naseljena naselja koja su se nalazila na udaljenosti od tri do četiri kilometra.
Ova posebna civilizacija je definisana svojom visokokvalitetnom glinenom grnčarijom.
Prva srodna otkrića su zapravo napravljena tek 1880-ih. Poznato kao „Cucuteni” u Rumuniji i „Triplia” u Ukrajini, njegovo ime potiče od mesta gde su artefakti prvi put otkriveni: selo Kukuteni u Rumuniji, gde je folklorista Teodor Burada prvi put naišao na keramičke fragmente 1884. godine, i Tripilija 1884. provinciji Kijevske oblasti u Ukrajini, gde je Vikentij Hvojka otkrio ogromno neolitsko nalazište koje je objavljeno 1897.
Godinama kasnije, ova nalazišta su prepoznata kao pripadnost istoj kulturi.
Sigurno jedna od najimpresivnijih civilizacija neolitske Evrope, i po nekim merilima je potpuno nadmašila čuvene prve gradove Mesopotamije – objasnio je Dan Dejvis.
Ipak, vrlo malo ljudi je čulo za Kukutensko-Tripilsku kulturu.
Prema BBC Travel-u, dosadašnja iskopavanja Kukutenskog-Tripilskog naselja otkrila su „jedan od najranijih poznatih primera urbanizacije i ukazuju na populaciju koja je premašila milion ljudi“.
Njihova kultura je bila napredna u poljoprivredi, jer su sadili pšenicu, ječam, grašak i mahunarke.
Arheološki dokazi pokazuju da su oni takođe bili vešti u pravljenju grnčarije, radeći sa glinom na stvaranju grnčarije, statua i drugih figura koristeći ogromne i napredne peći, a zatim ih ukrašavajući šarenim šarama.
Teško je preceniti kvalitet grnčarije koju je napravila.
Sa svim našim modernim metodama, tradicionalni zanatlije pokušavaju da reprodukuju kukutensku keramiku, ali sa lošijim rezultatima – naglasio je Konstantin Preotasa u Radio Romania International.
Takođe su pravili nakit i kuke od bakra.
Spajanje načina života Kukuteni-Tripilija
Uprkos kasnom otkriću ove zaboravljene kulture, istoričari su uspeli da sastave tragove ostavljene iza sebe kako bi pokušali da razumeju način na koji ova neolitska kultura funkcioniše.
Unutar kukutensko-tripilske kulture, kaže se da su žene bile glave domaćinstva. Izrađivali su tekstil i grnčariju i obavljali najveći deo poljoprivrednih radova.
Za muškarce se kaže da su lovili, pravili alate i brinuli se o pripitomljenim životinjama. Lovili su i zamkama i alatima kao što su luk i strele, batine i koplja, i drugim tehnikama kao što su kamufliranje i praćenje životinja.
Na osnovu ženskih idola otkrivenih tokom iskopavanja, čini se da su se njihove verske prakse fokusirale na žensko božanstvo, Veliku boginju.
Ishrana Kukuteni-Tripilske kulture se verovatno sastojala uglavnom od žitarica, iako su bile prilično sofisticirane i u poljoprivredi i u stočarstvu. Uzgajali su klupsku pšenicu, ovas, proso, raž, ječam, konoplju, sve od čega hleb može da se ispeče.
Pored žitarica, uzgajali su voće i mahunarke kao što su kajsije, šljive, grožđe, grašak, pasulj.
Što se stoke tiče, dokazi su pokazali da su uzgajali domaća goveda, svinje, koze i ovce. Postoje neki dokazi, koji nisu potkrepljeni, koji upućuju na to da je kultura Kukuteni-Tripiljca uključivala i pripitomljene konje.
Osim što su gajili domaće životinje, muškarci su za ishranu lovili jelene, divlje svinje, lisice i mrkog medveda. Svoju ishranu su zaokružili ribom, koristeći harpun i udica za pecanje.
Dokazi o ritualnom spaljivanju Kukutensko-Tripilskih naselja
Mesi Nesi je izvestio da dokazi ukazuju na to da su „namerno i više puta“ palili svoja naselja.
Ova zagonetna praksa je pokrenula mnoga pitanja zašto bi kultura uložila toliki napor u stvaranje svojih naselja, samo da bi ih spalila.
Da li je to bila praksa zasnovana na religioznim principima, ili je to jednostavno bila preuveličana verzija smrti praćene ponovnim rođenjem?
Potrebna su dalja istraživanja kako bi se sa sigurnošću saznalo zašto se Kukutensko-Tripilska kultura bavila ovom misterioznom praksom, ali je izneto nekoliko hipoteza, u rasponu od suočavanja sa velikim termitima do ritualne kremacije.
Ono što je jasno jeste da bi za tako redovno preseljavanje cele zajednice bilo potrebno snažno organizovano društvo.
U stvaranju svojih naselja koristili su kamene i bakarne sekire za seču drveća za izgradnju stanova i objekata, koji su se sastojali od drvenih okvira premazanih glinom ili blatom.
Njihove konstrukcije su bile jednospratne i višespratne, sa glinenim klupama i oltarima. Unutrašnji podovi i zidovi sadržali su ornamentalne slike u crveno-beloj boji, namenjene zaštiti od zlih duhova
Pronađeni su dokazi o pojedinačnim stanovima, hramovima i javnim objektima.
Njihove napredne metode izgradnje omogućile su neuobičajeno velike zgrade, sa ostacima struktura veličine do 700 kvadratnih metara. Arheolozi takođe tvrde da su ova naselja bila među najvećim izgrađenim bilo gde na Zemlji u to vreme.
Ova naselja su bila visoko planirana i dobro izgrađena. Tako da je pomalo iznenađujuće saznanje da su Kukuteni-Tripoljci ritualno spaljivali svoja naselja svakih 60 do 80 godina, pre nego što su prešli na novo područje.
Arheolozi i istraživači su otkrili hiljade spaljenih struktura, statua, alata, posuda, pa čak i kremiranih ostataka ljudi i životinja.
Istraživač V. Hvojka izneo je teoriju da su to bili „domovi mrtvih“, možda svojevrsne grobnice. Međutim, kasnije teorije sugerišu da su redovni stanovi i strukture jednostavno spaljeni da bi se napravio prostor za nove strukture.
Najšire prihvaćena teorija danas je kombinacija ovih, što ukazuje na to da su tokom vremena strukture spaljivane, sa alatima, posudama i životinjama uključenim kao žrtva duhovima predaka.
Stari objekti i njive prepušteni su preminulim precima, a oni koji su ostali prelazili su na novo područje.
Neki naučnici su teoretizirali da se na svaku strukturu gledalo kao na gotovo „živi“ entitet, sa sopstvenim životnim ciklusom smrti i ponovnog rađanja.
Zašto su redovno palili svoja naselja?
Teško je zamisliti proces kulture spaljivanja svojih naselja do temelja, a zatim obnavljanja.
Iako postoje jake teorije o tome zašto bi se to dogodilo, čini se da bi takva praksa bila donekle jak teret za ljude ove civilizacije. Pošto se obnova dešava svakih 60 do 80 godina, verovatno je da je svaka druga generacija učestvovala u procesu obnove.
Bez alata i materijala koje danas imamo, ova obnova bi bila znatno opterećujući proces, sa potrebom da se drveće ručno seče i da se postavljaju nove strukture.
Iako je ovo tipičan izazov sa kojim se suočavaju mnoge kulture. Ljudi Kukutensko-Tripilske kulture su jedinstveni po tome što bi namerno uništili funkcionalna naselja, a zatim ponovo izgradili.
Istraživanjima je uočeno da je bilo vrlo malo otkrića pogrebnih predmeta i vrlo malo groblja koji se pripisuju ovoj misterioznoj kulturi.
Možda je paljenje naselja zaista bio način na koji su Kukuteni-Tripoljci „sahranili“ i odali počast svojim mrtvima.
Umesto stvaranja grobnice u kojoj bi pokojnik mogao biti sahranjen sa važnim predmetima.
Skrivena istorija
U kombinaciji sa činjenicom da iza sebe nisu ostavili nikakve pisane zapise, to donekle može objasniti zašto je ova kultura danas gotovo nečuvena.
Kukutensko-Tripilska kultura predstavlja sofisticirani oblik drevnog života. Onaj u kojem se izgradnja stanova i naselja nije radila samo za preživljavanje, već se više puta izvodila kao kulturna praksa.
Njihova sofisticiranost kao društva je naglašena njihovom sposobnošću da se presele i da iznova grade svoja društva.
Prava svrha ovakvog ponašanja možda se nikada neće saznati. Iako će ono ostati simbol kulturnog organizovanog društva, kao i velike razdaljine na koje bi išli da bi sačuvali simboliku svoje kulture.
Pratite nas na društvenim mrežama Fejsbuk i Telegram