Muslimani četnici su se smatrali Srbima muslimanske veroispovesti i savezništvo sa pravoslavnim Srbima bio im je prirodan izbor.
Malo je poznato, i iz današnje perspektive gotovo neverovatno zvuči, da je tokom Drugog svetskog rata u četničkom pokretu, odnosno Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini, aktivan bio veliki broj muslimana.
Muslimani četnici su imali i predstavnike u Centralnom nacionalnom komitetu i štabu Draže Mihailovića.
Pre Drugog svetskog rata, među muslimanima su postojale dve struje političkog mišljenja. Jedna je težila savezništvu sa Hrvatima i ona će po izbijanju rata podržati NDH. Druga struja, koja je bila manja, ali ne i malobrojna, a koju je činilo obrazovanije muslimansko stanovništvo, dobro je pamtila svoje srpsko poreklo i zato je 1941. godine stupila u četničke redove. Prema nekim informacijama, u jednom trenutku muslimani četnici su činili 12,5 odsto snaga.
Oni su se smatrali Srbima muslimanske veroispovesti i savezništvo sa pravoslavnim Srbima bio im je prirodan izbor, a antikomunistički stav su gajili prvenstveno zbog odnosa partizana prema religiji.
Mulalić bio član četničkog Centralnog nacionalnog komiteta
Jedan od viđenijih Srba muslimanske veroispovesti bio je Mustafa Mulalić, predratni poslanik Jugoslovenske nacionalne stranke, a tokom rata član Dražinog Centralnog nacionalnog komiteta. Komunisti su posle rata osudili Mulalića na višegodišnju robiju, a u optužnici je pisalo da je on Srbin muslimanske vere.
Njegovo pismo Ibrahimu Pjaniću iz Gračanice u Bosni, od 7. marta 1944. godine, najbolje opisuje stav Srba muslimanske veroispovesti prema partizanima.
Neka se muslimani ne zavaravaju iluzijama koje stvara ta nova propaganda, jer partizanstvo odvodi u komunistički poredak, a onda i u očitu propast islama. Kaži svima muslimanima da đeneral Draža Mihailović, u ime Nj.V. Kralja Petra Drugog, želi iskren bratski sporazum s nama muslimanima, osnovan na principima naše narodne etike, naše stare bese, čojstva i junaštva, kao i rešenje svih naših političkih, socijalnih, kulturnih i privatnih problema na osnovama bratske uzajamnosti – pisao je Mulalić.
Tokom rata u okupiranom Beogradu bio je obrazovan Muslimanski centar, koji je sarađivao sa Ravnogorskim pokretom i posebnim kanalima održavao veze sa četničkim jedinicama u Bosni i Hercegovini koje su bile sačinjene uglavnom od muslimana. Grupa je ilegalno izdavala list “Istok”, pod uredništvom Mustafe Mulalića.
Komoranski odred pravoslavce branio od komunista
Jedna od najslavnijih i nepravedno zaboravljenih priča iz Drugog svetskog rata je ona o čuvenom Komoranskom odredu koji je formiran na terenu između Brodareva, Bijelog Polja i Prijepolja, pod komandom kapetana Huseina Rovčanina. Ova jedinica je brojala nekoliko stotina boraca muslimanske veroispovesti.
Tokom rata oni su sprečavali lokalne muslimane da napadaju na Srbe i time sprečili širenje bratoubilačkog rata koji su pokušavali da rasplamsaju proustaški i probalistički element među muslimanima Raške oblasti.
Kada je vojvoda Pavle Đurišić uspeo da pobegne iz nemačkog zarobljeništva, sastao se sa svojim borcima u Raškoj oblasti, a odatle nastavio prema Beranama i Kolašinu. Kapetan Husein Rovčanin je tražio sastanak sa Đurišićem i, bez ikakvih uslova se sa svojim snagama stavio pod njegovu komandu. Sam je tražio da njegova jedinica prva nastupa i da oni probiju front Peka Dapčevića kod Mojkovca. Posle danonoćne borbe, prsa u prsa, kapetan Husein Rovčanin razbio je front i u toj borbi poginuo.
Muslimani stupali u četnike širom Bosne i Hercegovine
Odmah po podizanju ustanka na Ravnoj Gori, muslimani u Bosni i Hercegovini masovno su pristupili akciji pridruživanja četničkim snagama. U Hercegovini, koja je u to vreme bila poprište strahovitih ustaških zločina, u brojnim mestima gde su pretežno živeli muslimani, obrazovane su posebne četničke jedinice koje su brojale na hiljade boraca.
Tako su u štapskoj četi Jova Babulovića, sreskog komandanta u Konjicu, većina boraca bili muslimani, a u sastavu Konjičke četničke brigade nalazili su se muslimani četnici iz Konjičke Župe koja je brojala 200 boraca, Bjelimića takođe 200 boraca i Uloškog bataljona koji je brojao više od 150 muslimanskih boraca.
Na položaju Bjelašnice bilo je 400 muslimana četnika iz Umčana. U Višegradskoj brigadi pod komandom kapetana Nikića nalazilo se više od 200 muslimana, u odredu pod komandom poručnika Kureša, kao i u Hercegovačkom odredu, gde je bilo po 80 vojnika muslimanske veroispovesti.
Na položaju Djevojčin Kuk bilo je više od 70 muslimanskih boraca, a u borbama oko Neretve potpukovnik Jovanović je pored svojih vojnika, imao na raspolaganju i više od 200 muslimana četnika na položaju Bjelašnica – Konjic – Bijela.
Sarajevski muslimani četnici
U Sarajevu je početkom 1942. godine, obrazovan Muslimanski četnički akcioni komitet čiji je sekretar bio pravnik i novinar Alija S. Konjhodžić. On je posle postao komandant muslimanskog bataljona u okviru Nevesinjske brigade. Njegova jedinica je, između ostalog, učestvovala u napadu, 18. i 19. januara 1943. godine, na ustašku tvrđavu Bjelemiće kod Konjica. Posle rata je, zajedno sa ravnogorskim saborcima, emigrirao u Kanadu gde je izdavao muslimansko-četnički list „Spomenica“.
Musakadić pred smrt klicao kralju i Draži
Posebno mesto među muslimanima četnicima svakako zauzima Fehim Musakadić. On je bio srpski dobrovoljac u Prvom svetskom ratu, a za svoje zasluge je odlikovan najvećim ratnim ordenom, Karađorđevom zvezdom sa mačevima.
Do početka Drugog svetskog rata bio je direktor policije u Sarajevu. Odmah po izbijanju sukoba u zemlji, stupa u kontakt sa Dragoljubom Mihailovićem i stavlja mu se na raspolaganje.
Musakadić je osnovao Konjički muslimanski četnički bataljon koji se borio protiv ustaša i partizana. Ubili su ga komunisti 1943. godine, u okolini Nevesinja. Pred samu smrt, uzviknuo je: „Živeo Kralj, živeo Draža, dole Tito!“
Ustaše zahtevale da se Srbi jave, među prvima došao Mustafa Pašić
Poznat je i slučaj sudije Okružnog suda u Mostaru, Mustafe Muje Pašića.
Kada su ustaše uspostavile vlast u ovom gradu, izdali su naređenje da se u njihovu komandu jave svi Srbi, Jevreji i Romi kako bi predali oružje, radio aparate, bicikle itd. Među prvima se odazvao Pašić, koji je na pitanje ustaškog vojnika zbog čega je došao odgovorio: “Ja sam Srbin, naređenje se odnosi i na mene”.
Mujo je zbog toga odmah uhapšen, ali je uskoro pušten zalaganjem rodbine i prijatelja. Tokom 1942. godine priključio se četničkom pokretu. Bio je jedan od potpisnika Rezolucije muslimanske nacionalne vojne organizacije donete 31. decembra 1942. godine u kojoj je između ostalog pisalo:
Ovaka jedna rezolucija pada u dobar čas, tj. baš u vremenu kada se je ova saradnja između jednokrvne braće obe vere i tražila, pošto je zaista krajnji momenat da se spase ono što se može spasti. Mi ovu rezoluciju primamo isto tako kao što u našu organizaciju primamo sve rodoljubive i poštene građane Kraljevine Jugoslavije, a koji nisu u Pavelićevoj Hrvatskoj ili u partizanskim redovima, bilo lično ili posredno, uprljali svoje ruke Srpskom krvlju. Neka bude sretan početak ovaj kako bi se jednom za svagda sprečilo uzaludno prolivanje krvi, koja je Srpskom narodu tako dragocena. Muslimanska nacionalna vojna organizacija radiće u sastavu i okviru Četničke komande i izvršavaće sve one zadatke koje budu zahtevali od nje Kralj i Otadžbina.
Nažalost, Pašića su 1943. godine zarobili Nemci i predali Hrvatima. Kasnije je odveden u logor Jasenovac gde je ubijen.
Pratite Portal Dnevni Puls na Viberu!
Dnevni Puls/24sedam.rs