Početkom dvadesetog stoleća rad Srpske Banke u Zagrebu pokazao je veliki uspeh.
Upraviteljstvo Banke je htelo da proširi njeno poslovanje i na područje Kraljevine Srbije. Međutim, zakoni onog vremena nisu dopuštali da banka iz jedne države ima svoju podružnicu u drugoj državi.
Zato je većinskim kapitalom Srpske Banke u Beogradu osnovano Podunavsko Trgovačko Akcionarsko Društvo, koje je radilo po zakonima Kraljevine Srbije.
Prilike su se promenile posle Prvog svetskog rata i osnivanja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Tako je 25. jula 1921 godine u Beogradu osnovana Jadranska Banka a.d. koja je bila većim delom vlasništvo dubrovačke katoličke vlastele. Uskoro nakon svog osnivanja Jadranska Banka se sjedinila sa Beogradskim Trgovačkim Akcionarskim Društvom.
Ugovor je 24. juna 1924. godine uredno protokolisan kod Beogradskog Prvostepenog Trgovačkog Suda. Dubrovačka vlastela je dobila visoke položaje u upraviteljstvu Srpske Banke. Zgrada Jadranske Banke u Beogradu je pripala novoosnovanoj Jadransko-Podunavskoj Banci.
Jadransko-Podunavska Banka je dobila podružnicu u Kotoru, dok su ostale podružnice Jadranske Banke priključene Srpskoj Banci. U stvari Srpska banaka je dobila 60% deonica u novoj banci, s tim da je preuzela hotele „Imperijal“ i „Lapad“, kao i neku drugu imovinu Jadranske Banke.
Danas može samo da se nagađa zašto je upraviteljstvo Jadranske Banke prišlo Srpskoj Banci, a ne daleko većoj Prvoj Hrvatskoj Štedionici u Zagrebu. Pritom trebamo napomenuti da je pre 1918. godine, u vreme Banovine Hrvatske koja je bila tada u sastavu Ugarske Kraljevine, po uloženim novčanim sredstvima najveća bila Prva Hrvatska Štedionica. Srpska Banka je bila tek druga po veličini.
Sedište nove banke je bilo smešteno u novoj velelepnoj zgradi u Beogradu na uglu ulica Kralja Milana i Ferdinandove (danas Miloša Velikog).
Poslednji direktori Jadranske banke su bili Franja Duboković i Toma Stipanović, a poslednji direktori Podunavsko Trgovačkog Akcionarskog Društva su bili Vlada Ilić i Stevan Karamata.
Za članove Upravnog odbora Jadransko Podunavske Banke izabrani su: Franja Duboković, dr. Josip Ažman, Ćira Kamenarović, Ivan Knez, dr. Miša Kolin, Eduard Pajkurić, Frank Sakser, Toma Stipanović, Boža Banac, dr. Geoden Dunđerski, Đorđe Velisavljević, Vlada Ilić, Stevan Karamata, dr. Edo Lukinić, Vladimir Matijević, Toša Mihailović, Lazar Lađević, Đorđe Radojlović, Ljubomir Stojadinović, dr. Milan Todorović, Milivoj Šićarević i dr. Svetislav Šumanović.
Za članove Nadzornog odbora izabrani su: dr. Gustav Gregorin, Ivan Berić, Dragutin Dimitrijević, Mihailo Ilić, Svetislav Jovanović, dr. Janko Kesernik, Toma Kostopeć i Josif Stojanović. Za prvog generalnog direktora je postavljen Stevan Karamata koji je bio na tom položaju od 1924. do 1936 godine. Nasledio ga je Milan Stefanović, koji je bio na tom položaju do 1945, kada je general nim direktorom imenovan Milosav Radivović.
Veći deo arhive Jadransko-Podunavske Banke je uništen, ali se zna da je dugogodišnji predsednik upravnog obora bio Svetozar Gođevac, industrijalac iz Beograda, koji je umro neposredno pred rat 1940. godine i da ga je na tom položaju nasledio admiral Dragutin Prica, ađutant Njenog Veličanstva Blaženopočivše Kraljice Marije (1923.) i komandant Kraljevske Mornarice Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1923-1929.), koji je umro u devedest trećoj godini života 1960. godine. Podružnica banke u Kotoru je bila stub privrede Boke Kotorske.
U samom Kotoru je bila tvornica sapuna i maslinovog ulja vlasništvo braće Vučković, koja su tu tvornicu podigla novcem stečenim na radu u Sjedinjenim Američkim Državama.
U Herceg Novom je radila Hercegnovska Banka, vlasništvo obitelji Doklestić, koja je bila vezana sa Srpskom Bankom (preko podružnice u Dubrovniku) i sa Jadransko-Podunavskom Bankom (podružnicom u Kotoru).
Rad Srpske Banke se osećao preko rada tih podružnica od Albanske granice (hotel u Ulcinju), Kolašina (Braća Marić, trgovina i industrija) te preko cele Boke Kotorske (niz deoničara u Kotoru, Risnu, Herceg Novom, ciglana u Krtolama), Dubrovnika (Hoteli Imperijal, Lapad, kupalište Sumartin, Dubrovačka Plovidba), pa do Mostara (tvornica na meštaja porodice Peško) i Nikšića (deoničari Sinan Lučić i Mitar Niković). Direktor podružnice Jadransko-Podunavske Banke u Kotoru bio je Pavle Božović, a njegov pomoćnik Kosta Kovačević.
Poslednja mirnodobska redovna XVII godišnja skupština akcionara Jadransko-Podunavske Banke održana je 15. marta 1941. godine. Pošto je Svetozar Gođevac tokom prethodne godine umro skupštinom je predsedavao admiral Dragutin Prica, potpretsednik Upravnog odbora.
Članovi Upravnog odbora su bili: dr. Svetislav Šumanović, pretsednik Upravog Odbora Srpske Banke d.d. u Zagrebu i član Upravnog odbora Narodne Banke Kraljevine Jugoslavije; Avram Filipović, trgovac – Beograd; Lazar Lađević, trgovac i posednik – Zagreb; Toma Maksimović, gen. direktor „Bata“ Jugoslovenske tvornice gume i obu će a.d. – Borovo; Zafir Stanković, načelnik Mini starstva Trgovine i Industrije u mirovini Beograd; Stevan Tubić, Direktor Srpske Banke d.d Zagreb; Milan Mihaila Stefanović, Direktor Srpske Banke d.d. u Zagrebu – Beograd; dr. Milosav Radivović, direktor Jadransko-Podunavske Banke Beograd.
Članovi Nadzornog Odbora su bili: pretsednik, Svetislav Jovanović, rentijer – Beograd; pot pretsednik, Dragutin Dimitrijević, generalni direktor Ministarstva Pošta i Telegrafa, u mirovini – Beograd i članovi: Gustav Gregorin, advokat – Ljubljana; Dr. Strahinja Banović, zamenik direktora Srpske Banke d.d. – Zagreb; Ivan Berić, direktor Srpske Banke d.d. – Zagreb i dr. Nikola Đurišić, advokat – Beograd.
Jadransko-Podunavska Banka je tokom 1940. godine imala čisti dobitak u iznosu od 4,058,783.74 dinara, od čega je samo 520,000 dinara isplaćeno deoničarima, dok je ostatak stavljen u razne rezervne fondove, što je bilo u smislu solidnog starinskog poslovanja. Ukupna aktiva je iznosila 113,017,172.75 dinara, od čega je bio akcionarski kapital u iznosu od 24,000,000 dinara. Ulozi na štednju su iznosili 12,535,938.90 dinara dok je sama gotovina u banci iznosila 15,061,330.94 dinara. Bilans je potpisao Aleksandar A. Durman, glavni knjigovođa.
Pratite Portal Dnevni Puls na Viberu!
Dnevni Puls/slobodnahercegovina.com